Vorig jaar plaatste ik elk dag een ‘soort van de dag’. Een plant die daarbij niet aan de orde is geweest maar waarop ik toch erg gesteld ben, is look-zonder-look. De plant ruikt bij kneuzen naar look (ui, knoflook), maar is helemaal niet verwant aan de lookfamilie. Vandaar de naam. De plant hoort tot de kruisbloemenfamilie, net zoals koolzaad en pinksterbloem. Veel planten van deze familie hebben een sterke smaak om parasieten en consumenten te weren. Denk maar aan mosterd. (Look-zonder-look wordt in het Engels garlic mustard genoemd.) De plant is voor mensen eetbaar: ik maak regelmatig kruidenboter van het blad. Hiervoor gebruik je bij voorkeur het blad van (nog) niet bloeiende planten. Ook de vruchten en zaden zijn eetbaar.
Look-zonder-look is een tweejarige plant. In het eerste jaar zie je alleen de niervormige bladeren die in een rozet staan. In het tweede jaar ontwikkelt zich de opgaande bloeistengel; de bladeren hierlangs zijn hartvormig. De plant bloeit met kleine witte bloemetjes waaruit zich al gauw de vruchten (de hauwtjes) ontwikkelen. ’s Zomers zien de planten er verbleekt en verdord uit.
Look-zonder-look is een plant van licht beschaduwde plaatsen. Erg mooi vind ik het als er langs een weggetje of beek een zoom van look-zonder-look staat te bloeien. Dit jaar lijkt het wel of er meer look-zonder-look is dan andere jaren. Mogelijk komt dat door het vochtige weer.
Kruisbloemigen zijn waardplanten van witjes en van het daaraan verwante oranjetipje. Gisteren las ik een bericht van Nature Today waarin opgeroepen werd om op zoek te gaan naar de (oranje) eitjes en (groene) rupsen van deze vlinder en waarnemingen door te geven. Oranjetipjes heb ik al regelmatig zien vliegen in onze tuin. Dus vandaag toog ik er eens op uit om de look-zonder-look in onze tuin te checken. Ik keek overigens niet alleen op look-zonder-look, maar ook op raapzaad en pinksterbloemen. De vlinder zet per plant slechts één eitje af, bij de nog gesloten bloemknoppen. De eitjes scheiden een stof af die andere vrouwtjes ervan weerhoudt nog een eitje op de plant af te zetten. Dit is om ervoor te zorgen dat er genoeg te eten is voor de rups. De rupsen zijn vanaf half mei te zien. Ze zijn groen met een witte streep en ze eten van de bloemen en de onrijpe hauwtjes. Half juni trekken ze naar een boom of struik en wachten daar als pop het volgende voorjaar af. Eigenlijk moet je dus tot die tijd pinksterbloemen en look-zonder-look niet afmaaien of verwijderen.
Helaas, geen eitjes gezien. Wel zag ik verschillende andere bezoekers. Linksboven zie je bladluizen aan de onderkant van een blad. Vanwege die bladluizen zag ik ook mieren op de plant (foto daarnaast). Rechtsboven zie je een bladvlieg die zich schuil hield onder een bloem.
Op de onderste rij zie je verschillende vliegensoorten die de bloemen bezochten. Van links naar rechts: een bloemvlieg, een gewone korsetzweefvlieg en een bijvlieg.
De komende dagen blijf ik de kruisbloemigen in onze tuin in de gaten houden. En dan kom ik binnenkort met een update.
Bronnen: Nederlandse Oecologische Flora, naturetoday.nl, vlinderstichting.nl, waarneming.nl, oogstenzonderzaaien.nl
Ineke Bams 