Soort van dag 14: pissebedden

(14 januari 2023)

Pissebedden: wie kent ze niet. Ook in de winter kun je ze vinden onder een bloempot of een stapel bladeren. Maar wist je dat er in Nederland wel 39 soorten landpissebedden voorkomen? Sommige soorten komen werkelijk overal voor, tot op de balkons van hoge flats. Andere soorten zijn zeldzaam en gebonden aan een bepaald gebied.

In de collage staan vier algemeen voorkomende soorten. Bovenaan staan door elkaar de kelderpissebed en de ruwe pissebed. Linksonder de mospissebed en rechtsonder een oprolpissebed. Voor de determinatie let je o.a. op lichaamsvorm, staartvorm en op vlekken op de bovenkant of rand.

𝘒𝘦𝘭𝘥𝘦𝘳𝘱𝘪𝘴𝘴𝘦𝘣𝘦𝘥: breed met een gevlekte rug en een lichte buitenrand met daarin een randje van bruine vlekjes

𝘙𝘶𝘸𝘦 𝘱𝘪𝘴𝘴𝘦𝘣𝘦𝘥: slank, matgrijs, met ruw oppervlak

𝘔𝘰𝘴𝘱𝘪𝘴𝘴𝘦𝘣𝘦𝘥: glanzend, donkere kop met donkere rugstreep, achterkant (‘staart’) ingeknepen/versmald (deze zag ik in december ’s nachts rondlopen op de appelbomen in de tuin toen ik op zoek was naar de wintervlinder)

𝘖𝘱𝘳𝘰𝘭𝘱𝘪𝘴𝘴𝘦𝘣𝘦𝘥: daar zijn verschillende soorten van die zich bij gevaar oprollen

Blauwe of paarse pissebedden kun je ook tegenkomen. Dat is geen aparte soort, maar deze dieren zijn besmet met het iridovirus en gaan helaas snel dood.

Pissebedden zijn schaaldieren, dus familie van de kreeften, krabben en garnalen. Oorspronkelijk komen ze in zee voor, maar sommige soorten hebben zich aangepast aan zoetwater. En een kleine groep zijn landdieren geworden. Wel hebben ze nog hun kieuwen: die zitten aan de achteronderzijde. Deze moeten altijd vochtig blijven, anders gaat de pissebed dood. Het lijf bestaat uit verschillende segmenten met zeven paar poten.

De vrouwtjes dragen de eitjes en de jongen (nimfen) een tijdje met zich mee in een zogenaamde broedzak. Pissebedden worden meestal in groepen aangetroffen. Zo verdampen ze minder water per pissebed.

Pissebedden zijn opruimers: ze eten plantaardig materiaal, zoals rottend hout en bladeren. Ze eten ook wel eitjes en jongen van mieren en spinnen. De pissebed staat bij veel dieren op het menu: insecten, spinnen, amfibieën en vogels. Er zijn ook ‘wildplukkers’ die wel eens een pissebed opeten; ze zouden naar kreeft smaken.

Waarom ze eigenlijk pissebed heten? Ze verspreiden een geur die naar urine ruikt. Ze kunnen niet plassen maar stoten ammoniak uit via hun schild. Als je gemalen pissebedden tussen de lakens strooit, zou dat helpen tegen bedplassen.

Hier lees je waarom ik elke dag een soort plaats.

𝘉𝘳𝘰𝘯𝘯𝘦𝘯: 𝘞𝘪𝘬𝘪𝘱𝘦𝘥𝘪𝘢, 𝘣𝘰𝘥𝘦𝘮𝘥𝘪𝘦𝘳𝘦𝘯𝘥𝘢𝘨𝘦𝘯.𝘯𝘭/𝘱𝘪𝘴𝘴𝘦𝘣𝘦𝘥, 𝘦𝘪𝘴-𝘯𝘦𝘥𝘦𝘳𝘭𝘢𝘯𝘥.𝘯𝘭