(17 januari 2023)
Paddenstoelen goed op naam brengen vind ik best ingewikkeld. Daarom dat ik bij de ‘soort van de dag’ alleen paddenstoelen plaats die onmiskenbaar zijn. Een voorbeeld daarvan is de berkenzwam, ook wel berkendoder genoemd.
Zoals de naam al zegt: deze komt alleen voor op berken. De berkenzwam is kussenvormig met een dikke ingerolde hoedrand en een korte zijdelings geplaatste steel. Jonge berkenzwammen zijn bolvormig en wit en worden later hazelnootbruin. Een volgroeide zwam blijft vier tot twaalf maanden uit de stam steken. De vruchtlichamen van de berkenzwam kunnen in alle seizoenen van het jaar verschijnen. Ook op dode berken verschijnen ze nog.
Ze ruiken zuur en ze smaken bitter (zegt men). De vruchtlichamen worden als oneetbaar beschouwd.
De berkenzwam is een zwakteparasiet, dat wil zeggen: ze komen voor op zwakke berken die dat vervolgens niet overleven. Berken in moerassen of op beschaduwde plaatsen lopen de grootste kans om door de schimmel te worden aangetast. De berkenzwam wordt beschouwd als de belangrijkste doodsoorzaak van de berk.
Sinds de jaren ’80 is het aantal berkenzwammen in Nederland explosief toegenomen. Dat zou enerzijds komen doordat er meer ruimte is voor bosvorming in het veenweidegebied. Daar profiteert de berk van die zich daar als pionier vestigt. Door de hoge grondwaterstand waaien bomen makkelijk om en dan zijn ze kwetsbaar voor de zwam. Vaak staan de bomen te dicht op elkaar en ook dat belemmert de vitaliteit. Verder kunnen ze niet tegen schommelingen van het grondwaterpeil. Op zandgronden kunnen berken kwijnen door verdroging.
Het heeft ook een voordeel: door het verdwijnen van berken krijgen andere boomsoorten een kans.
Er zijn verschillende insecten en andere geleedpotigen die in een berkenzwam leven of er overwinteren. Als de paddenstoelen oud worden, zijn ze voer voor wormen, boomzwamkevers en schimmels.
Rond een berk kun je trouwens nog veel meer paddenstoelensoorten tegenkomen. Berken leven namelijk met een groot aantal zwammen in symbiose samen. Denk maar aan de vliegenzwam en de berkenboleet.
Hier lees je waarom ik elke dag een soort plaats.
𝘉𝘳𝘰𝘯𝘯𝘦𝘯: 𝘞𝘪𝘬𝘪𝘱𝘦𝘥𝘪𝘢, 𝘕𝘢𝘵𝘶𝘳𝘦 𝘛𝘰𝘥𝘢𝘺
Ineke Bams 