(22 maart 2023)
Het oppervlak van onze planeet is voor 70% bedekt met water en al het leven op aarde is afhankelijk van water. Om het belang van (schoon) water te onderstrepen werd 22 maart in 1992 door de Verenigde Naties uitgeroepen tot Wereld Water Dag. Ook in Nederland worden rondom deze datum verschillende activiteiten georganiseerd waaronder het schoonmaken van stukken rivier.
Water wordt niet alleen bevolkt door allerlei planten en dieren, maar ook door eencellige micro-organismen (microben). Als we het hebben over biodiversiteit moeten we bijvoorbeeld bacteriën niet vergeten. Er bestaan bacteriën die ziekmakend zijn. Maar de meeste bacteriën zijn niet schadelijk; ze zijn juist onmisbaar voor het leven op aarde en onontbeerlijk voor de gezondheid van plant, dier en mens. Bacteriën in water kunnen bijvoorbeeld olieverontreiniging opruimen.
Soms zie je op water een olieachtig laagje, met allerlei kleuren. Als je het aanraakt en het breekt in hoekige stukken, dan is het geen olie maar een vliesje waarin ijzerbacteriën zitten, dus een natuurlijk verschijnsel. (Als het laagje na verstoren weer snel samenvloeit, dan heb je wel te maken met olie.)
IJzerbacteriën vind je in water dat veel opgeloste ijzer bevat. Vaak gaat het om kwelwater dat vanuit de ondergrond opwelt. Als het water aan het oppervlak komt, komt het in contact met zuurstof in de lucht en gaat het oxideren (‘roesten’). Je ziet dit aan de bruine kleur van de waterbodem. Het opgeloste ijzer kan zich ook binden aan fosfaten in het water. Dan ontstaan er onoplosbare ijzerverbindingen, een bruine drab. De ijzerbacteriën spelen een rol bij de oxidatie van ijzer.
Daarom even een stukje scheikunde. IJzer (Fe) kan in twee verschillende opgeloste vormen voorkomen: tweewaardig ijzer (Fe2+) en driewaardig ijzer (Fe3+). IJzerbacteriën zetten het tweewaardige ijzer om in het driewaardige en halen daar hun energie uit. Het driewaardige ijzer is de vorm die zich aan fosfaat bindt.
In kwelgebieden vind je bijzondere planten die profiteren van de mineraalrijke en fosfaatarme omstandigheden (het fosfaat is immers gebonden aan het ijzer). Ook profiteren veel organismen in de winter ervan dat het uittredende kwelwater zo’n 10 graden is en niet bevriest.
Hier lees je waarom ik elke dag een soort plaats.
𝘉𝘳𝘰𝘯𝘯𝘦𝘯: 𝘞𝘪𝘬𝘪𝘱𝘦𝘥𝘪𝘢, 𝘣𝘰𝘴𝘸𝘢𝘤𝘩𝘵𝘦𝘳𝘴𝘣𝘭𝘰𝘨 𝘚𝘵𝘢𝘢𝘵𝘴𝘣𝘰𝘴𝘣𝘦𝘩𝘦𝘦𝘳, 𝘮𝘪𝘤𝘳𝘰𝘱𝘪𝘢.𝘯𝘭
Ineke Bams 