(17 april 2023)
De paardenbloem, wie kent hem niet? Deze plant heeft wel 86 geregistreerde Nederlandse (streek)namen. In 1906 is ervoor gekozen om de plant officieel ‘paardebloem’ te noemen (en sinds 2005 paardenbloem).
De paardenbloem is een composiet. Dat wil zeggen dat de bloeiwijze bestaat uit hoofdjes: veel kleine bloemen ingeplant op een bloembodem die met elkaar één schijnbloem vormen. Bij composieten komen drie soorten bloemen voor: straal-, lint- en buisbloemen. Bij paardenbloemen zijn er alleen lintbloemen. De hoofdbloei is in april, maar het hele jaar door kun je bloeiende paardenbloemen aantreffen. De plant heeft een penwortel die tot enkele decimeters diep in de grond kan dringen. De bladeren staan in een rozet. De bloemsteel is hol, bladerloos en onvertakt. De plant bevat melksap. De zaden worden met ‘parachuutjes’ (vruchtpluis) door de wind verspreid.
Paardenbloemen planten zich voort via zaad, maar dat gebeurt wel voor het grootste deel ongeslachtelijk. Het vruchtbeginsel groeit uit tot zaad zonder dat er bevruchting heeft plaatsgevonden. De nakomelingen zijn dus klonen van de moederplant. Dit verschijnsel zorgt ervoor dat je onder de paardenbloem allerlei microsoorten kunt onderscheiden (in Nederland alleen al meer dan 250). Verschillen zitten bijvoorbeeld in het blad (kleur; de insnijdingen; wel/geen vlekken), de bloemsteel (kleur) en de bloemen (met of zonder stuifmeel; kleur omwindselblaadjes). De verschillende microsoorten stellen verschillende eisen aan hun standplaats. Sommige zijn heel zeldzaam. Microsoorten kunnen overigens ook weer kruisen met elkaar en daaruit kunnen weer nieuwe klonen ontstaan. Hier vind je daar meer over.
Ook al vindt er (in Nederland) overwegend ongeslachtelijke voortplanting plaats, toch maakt de plant nectar en in de meeste gevallen stuifmeel aan. Hiermee is de paardenbloem van zeer grote waarde voor allerlei soorten insecten. Van de 350 in Nederland voorkomende bijensoorten is een derde op paardenbloem aangetroffen! In de collage vind je verschillende insecten die ik in de loop der jaren op paardenbloemen heb gefotografeerd. Afgelopen weekend zag ik vooral het roodgatje (een zandbij) in onze tuin op de paardenbloemen (foto linksboven).
Paardenbloemen zijn verder een belangrijke voedselbron voor allerlei planteneters (reeën, konijnen, hazen maar ook vee). Ook mensen kunnen paardenbloemen eten, m.n. de bloemen en de bladeren als molsla (gebleekt onder een molshoop).
Verder zijn er verschillende insecten die gespecialiseerd zijn op paardenbloemen, o.a. verschillende soorten waardoor de plant gallen vormt. Ook verschillende schimmels en roesten kun je op paardenbloemen aantreffen.
De paardenbloem wordt wel als boegbeeld van de biodiversiteit gezien. Niet alleen vanwege het aantal microsoorten, maar ook vanwege de insecten en soorten die daar weer van afhankelijk zijn zoals de weidevogels. De laatste zondag van april is officieel de dag van de paardenbloem, maar ik wilde daar niet op wachten. Je kunt waargenomen bijen (o.a. op paardenbloemen) nog steeds doorgeven bij de Nationale Bijentelling, want deze is verlengd tot 23 april!
Hier lees je waarom ik elke dag een soort plaats.
𝘉𝘳𝘰𝘯𝘯𝘦𝘯: 𝘕𝘦𝘥𝘦𝘳𝘭𝘢𝘯𝘥𝘴𝘦 𝘖𝘦𝘤𝘰𝘭𝘰𝘨𝘪𝘴𝘤𝘩𝘦 𝘍𝘭𝘰𝘳𝘢, 𝘞𝘪𝘬𝘪𝘱𝘦𝘥𝘪𝘢, 𝘕𝘢𝘵𝘶𝘳𝘦 𝘛𝘰𝘥𝘢𝘺
Ineke Bams 