Soort van dag 106: hommelbijvlieg

(16 april 2023)

Dit weekend is de Nationale Bijentelling. Een grote kans dat je denkt een bij te zien, maar dat het eigenlijk een bijvlieg (een soort zweefvlieg) is. Een van de bijvliegen die momenteel vliegt, is de hommelbijvlieg.

Wat zijn eigenlijk de verschillen tussen bijen en bijvliegen? Ik kijk zelf altijd eerst naar de antennes (voelsprieten). Bijen hebben lange antennes; vliegen hebben korte. Verder hebben alle vliegen één paar vleugels; bijen hebben twee paar. Ook de ogen verschillen. Bijen hebben smalle ogen, vliegen hebben bolronde ogen. De meeste bijen hebben een manier om stuifmeel mee te nemen (met haren op hun achterpoten of met haren op de buik). Zweefvliegen verzamelen geen stuifmeel. Verder kun je naar hun vlieggedrag kijken. Bijen vliegen in een vloeiende beweging, zweefvliegen schieten heen en weer en kunnen stil in de lucht blijven hangen. En tenslotte: bijen hebben bijtende kaken en een tong. Vliegen hebben een zuigsnuit of alleen een tong.

Het heeft voordelen om op een stekend insect zoals een bij of wesp te lijken. Zo word je minder snel gevangen door een prooidier. Het verschijnsel dat sommige soorten dieren erg op andere lijken of deze nadoen, wordt mimicry genoemd.

Er bestaan in Nederland 330 soorten zweefvliegen, waarvan veertien bijvliegen. Bijvliegen hebben een andere levenscyclus dan bijen. Zo is er geen broedzorg (zorg voor een nest en voedsel voor de larve). De larven van bijvliegen leven in het water, of beter gezegd: in de modder onder water. Ze worden rattenstaartlarve genoemd omdat ze beschikken over een telescopisch uitschuifbare buis (tot 15 cm) waarmee ze aan het wateroppervlak adem kunnen halen. Zo kunnen ze ook leven in vervuild en zuurstofarm water. Ze eten rottend organisch materiaal en bacteriën. In het voorjaar kruipen de larven op het droge en daar vindt de verpopping plaats tot vliegende insecten. Deze voeden zich met nectar en stuifmeel en spelen daarbij een belangrijke rol als bestuiver van bloemen.

De hommelbijvlieg lijkt op een hommel: ook breed en behaard. De mannetjes zijn meestal geheel rossig behaard, terwijl de vrouwtjes een wit kontje hebben. Er zijn nog meer zweefvliegsoorten die hommels imiteren. De hommelbijvlieg kan bijvoorbeeld verward worden met de grote narcisvlieg die nu ook vliegt. De poten van de grote narcisvlieg zijn geheel zwart. Die van de hommelbijvlieg zijn gedeeltelijk geel. De larven (maden) van de grote narcisvlieg leven in bloembollen.

Hier lees je waarom ik elke dag een soort plaats.

𝘉𝘳𝘰𝘯𝘯𝘦𝘯: 𝘯𝘢𝘵𝘪𝘰𝘯𝘢𝘭𝘦𝘣𝘪𝘫𝘦𝘯𝘵𝘦𝘭𝘭𝘪𝘯𝘨.𝘯𝘭, 𝘣𝘦𝘴𝘵𝘶𝘪𝘷𝘦𝘳𝘴.𝘯𝘭, 𝘞𝘪𝘬𝘪𝘱𝘦𝘥𝘪𝘢