Soort van dag 27: gewoon muisjesmos

(27 januari 2023)

Bij de soort van dag 22 (haarmossen) gaf ik het al aan: de winter is bij uitstek de tijd om mossen te kijken en te herkennen. Een zeer algemene soort die je op daken en allerlei stenen vindt, is gewoon muisjesmos. Als je het ziet, herken je het direct aan de vorm en de kleur. Ze zijn vaak al op afstand te herkennen. Er bestaan meer soorten muisjesmossen maar die komen in Nederland nauwelijks voor.

De grijze kleur komt door de zogenaamde glasharen. Een glashaar is een soort doorlopende bladnerf zonder bladgroen. Deze beschermt, door de weerkaatsing van het zonlicht, de mosplant tegen uitdroging. De glashaar doet ook dienst als condensatiepunt: waterdamp uit de lucht condenseert hierop. Zo kunnen mossen ook bij lage luchtvochtigheid water opnemen.

Meestal zijn er bij muisjesmos ook sporenkapsels te zien. Jonge sporenkapsels zijn geelgroen van kleur. De kapselsteel is gekromd en daardoor hangt het sporenkapsel tussen de blaadjes in. De levenscyclus van mossen is beschreven bij de haarmossen.

Muisjesmos heeft een voorkeur voor zogenaamd basisch gesteente. Van nature komt het op kalksteen voor. Het houdt in elk geval niet van een zure ondergrond. Een enkele keer vind je dit mos ook op bomen. Dat zijn bomen met een neutrale bast.

Je vindt muisjesmos bijvoorbeeld op dakpannen, grafstenen, muren en waterputten. Het kan zowel op verticale, horizontale als schuine oppervlakken leven.

Gewoon muisjesmos wordt eigenlijk altijd vergezeld door 𝘮𝘶𝘶𝘳𝘮𝘰𝘴 (ook wel gewoon muursterretje genoemd). Deze vormt bij vochtige omstandigheden frisgroene polletjes, met stervormige bladrozetjes. In droge omstandigheden is dit mos zwart. Deze soort maakt veel sporenkapsels aan. (zie foto bovenaan, in het midden). Ook muurmos heeft een glashaar.

Een andere mos die vaak met deze twee soorten te zien is, is gewoon achterlichtmos. Is het gesteente enigszins verweerd, dan kun je ook gesteelde haarmuts en purpersteeltje tegenkomen.

Dat mos een ideale plek is voor ontkieming van zaden, zie je rechtsboven: tussen het mos op een afdakje staan kiemplantjes van robertskruid.

Toen ik met een handmicroscoop (met USB-aansluiting) het haarmos bestudeerde, zag ik ook kleine beestjes. Daarover morgen meer.

Hier lees je waarom ik elke dag een soort plaats.

𝘉𝘳𝘰𝘯𝘯𝘦𝘯: 𝘞𝘪𝘬𝘪𝘱𝘦𝘥𝘪𝘢, 𝘝𝘦𝘭𝘥𝘨𝘪𝘥𝘴 𝘔𝘰𝘴𝘴𝘦𝘯 (1998)