Soort van dag 67

(8 maart 2023)

Vandaag is het Internationale Vrouwendag. Daarom aandacht voor dieren waarvan de koninginnen de komende tijd een zware taak te wachten staat: de sociale wespen. In de winter hebben wij verschillende koninginnen van de gewone wesp in huis gehad (linker foto). Ze kwamen mee met het haardhout. Ik heb ze allemaal weer buiten een veilig plekje gegeven.

Sociale wespen vormen kolonies en behoren tot de familie van de plooivleugelwespen, een familie met duizenden soorten. Ze heten zo omdat ze in rust hun vleugels plooien (opvouwen) waardoor de vleugels erg smal lijken. Ze zijn bijna allemaal zwart met gele dwarsbanden. En ze kunnen allemaal pijnlijk steken.
In onze tuin heb ik de afgelopen jaren vier soorten uit deze familie waargenomen (rechts, van boven naar beneden): Duitse wesp, Europese hoornaar, Franse veldwesp en gewone wesp (ook wel limonadewesp genaamd). Deze behoren allemaal tot dezelfde onderfamilie, namelijk de papierwespen. Deze wespen maken hun nesten van houtvezels. Ze kauwen de houtvezels fijn en brengen het in dunne laagjes aan. En zo lijkt het alsof het nest van papier gemaakt is.

In het najaar, als het gaat vriezen, sterft een wespenvolk. Alleen de jonge (bevruchte) koninginnen overwinteren. Dat doen ze op beschutte plekjes zoals in schuren en muurholten, onder de schors van een boom of in vermolmd hout. Mochten ze bij vorst bevriezen, dan is dat geen probleem. In het voorjaar ontwaken ze.
De eerste anderhalve maand doet een koningin alles alleen: nest bouwen, eitjes leggen, larven voeden met fijngekauwde insecten. Als de eerste werksters via larve- en popstadium volwassen zijn geworden, gaan die het nest verder vergroten en nemen ze de zorg voor de larven over. De koningin verlaat nu het nest niet meer en legt alleen nog maar eitjes.

In de loop van de zomer neemt het aantal larven in het nest af. Volwassen wespen gaan op zoek naar zoetigheid en wij ervaren daar de overlast van. In augustus-september worden uit enkele bevruchte eitjes nieuwe koninginnen geboren. Uit onbevruchte eitjes worden mannetjes geboren. Je herkent ze aan de langere antennes. Na de paring met een koningin sterven de mannetjes. Vervolgens maken de nieuwe jonge koninginnen zich op voor de winter.

Zie je de komende tijd wespen, dan zijn dat dus altijd koninginnen. Ze zijn een kop groter dan hun dochters, de werksters. Ze worden een jaar oud, terwijl de werksters maar 12-22 dagen als volwassen wesp leven. Het verschilt per wespensoort waar de nesten worden gebouwd.

Wespen voeren hun larven fijngekauwde insecten zoals muggen, vliegen en dazen. De grotere nesten consumeren dagelijks duizenden insecten. Volwassen wespen houden van suiker zoals nectar. Bij het nuttigen van nectar nemen ze van plant tot plant stuifmeel mee. Wespenorchissen worden alleen door wespen bestoven. Zelf staan wespen bij verschillende dieren op het menu, zoals bij libellen, kikkers, spinnen, bijeneter, gierzwaluw, grauwe vliegenvanger en wespendief. Dassen graven hele wespennesten op en doen zich te goed aan de larven en poppen.

Hier vind je meer informatie over wespensoorten. En hier over de exoot Aziatische hoornaar.

Hier lees je waarom ik elke dag een soort plaats.

𝘉𝘳𝘰𝘯𝘯𝘦𝘯: 𝘞𝘪𝘬𝘪𝘱𝘦𝘥𝘪𝘢, 𝘕𝘢𝘵𝘶𝘳𝘦 𝘛𝘰𝘥𝘢𝘺, 𝘰𝘯𝘻𝘦𝘯𝘢𝘵𝘶𝘶𝘳.𝘣𝘦