Soort van dag 68: grutto

(9 maart 2023)

Ze komen steeds dichter bij ons huis. In de winter zaten ze nog in West-Afrika rijst te eten. In januari waren er al eerste waarnemingen langs de Nederlandse kust. Begin maart zijn er honderden gezien op het Landje van Geijsel (Ouderkerk a/d Amstel) en deze week zag mijn man een paar exemplaren bij een plasje in Uithoorn. Nu is het wachten op de eerste roep achter ons huis. Over wie ik het heb? De grutto natuurlijk.

De grutto dankt zijn naam aan zijn baltsroep. Vogels die hun eigen naam roepen, worden ‘onomatopee’ genoemd. Koekoek, tjiftjaf, hop, kievit: ook allemaal onomatopeeën. Verder vallen ze op door hun baltsvlucht. Zie bijvoorbeeld dit filmpje van It Fryske Gea.

De weilanden achter ons huis zijn zogenaamde weidevogelgraslanden. Het is ‘bovenland’: veengebied dat nooit is verveend (afgegraven) maar wel 1000 jaar geleden is ontgonnen. De graslanden zijn van Staatsbosbeheer en zijn verpacht aan een lokale natuurboer die ook eigen grond op de Wilnisse Bovenlanden heeft. In dit artikel lees je wat het inhoudt om natuurinclusief te boeren. Deze boer verkeert momenteel in onzekerheid omdat zijn bedrijf dicht bij de Nieuwkoopse Plassen (Natuur2000-gebied) ligt. Het eerste werkbezoek van onze stikstofminister Christianne van der Wal in 2022 was aan deze veehouderij.

De graslanden worden na de maaibeurten bemest. Dat is nodig voor een rijk bodemleven, het voedsel voor de weidevogels. In de winter overwinteren hier ganzen en smienten. Ook zien we er veel wulpen. Binnenkort is het de beurt aan de weidevogels. De eerste scholeksters (soort van dag 51) en kieviten zijn al gearriveerd. We hebben ook de roep van de tureluur gehoord. En nu is het dus nog wachten op de grutto. (Overigens horen nog meer vogelsoorten tot de weidevogels.)

Een mooie tijd, die broedtijd van de grutto en andere weidevogels. Maar ook een stressvolle tijd. Soms lopen er mensen door de wei (ook met honden) die de boel verstoren. We zijn gek op alle vogels, maar kijken met argusogen naar buizerds, bruine kiekendieven, meeuwen en kraaien. Het is wel spectaculair om te zien, een weidevogel die een predator verjaagt. De grutto’s bewaken vanaf een paaltje of hek hun nest en jongen. Soms zien ze in ons ook een bedreiging als we door de tuin lopen. Ook zitten er vossen in de buurt, om nog maar niet over loslopende katten te spreken. Een polder verderop worden vossen geschoten om de weidevogels en dus ook de vergoeding ervoor veilig te stellen.

Oorspronkelijk broedde de grutto in open moerassen en in hoogveen. Toen Nederland steeds meer in cultuur gebracht werd, heeft hij zich aangepast en werd weidevogel. Een cultuurvolger, dus. In de 20^e eeuw kwam hij nog algemeen voor. Rond 1960 broedden er in Nederland jaarlijks ongeveer 120.000-140.000 paren. Nu zijn dat zo’n 30.000 paren. 2022 was een matig broedseizoen. Er zijn 8.800 jonge grutto’s uitgevlogen. En dat is te weinig om de populatie in stand te houden.

Eerst broedde de grutto vrijwel alleen in Nederland. Door klimaatverandering (verdroging) en verdwijnend geschikt weidegebied breidt het broedgebied uit naar noordelijke streken. In IJsland, Finland en West-Rusland nemen de aantallen toe en doet hij het beter dan in Nederland.

Hier lees je waarom ik elke dag een soort plaats.

𝘉𝘳𝘰𝘯𝘯𝘦𝘯: 𝘞𝘪𝘬𝘪𝘱𝘦𝘥𝘪𝘢, 𝘝𝘰𝘨𝘦𝘭𝘣𝘦𝘴𝘤𝘩𝘦𝘳𝘮𝘪𝘯𝘨, 𝘕𝘢𝘵𝘶𝘳𝘦 𝘛𝘰𝘥𝘢𝘺, 𝘵𝘳𝘰𝘶𝘸.𝘯𝘭