(12 maart 2023)
Gisteren (11 maart) werd bij Hasselt het eerste kievitsei gevonden. Reden om aandacht te besteden aan deze weidevogel. Net zoals de grutto is een kievit een onomatopee: hij roept zijn eigen naam. Ook in de weilanden rondom ons huis hebben we de kieviten al horen roepen en hun buitelingen zien maken.
De kievit is onmiskenbaar: zwart-wit verenkleed met op de bovendelen een groen-paarse metaalglans en het kuifje. De kuif is bij mannetjes langer dan bij vrouwtjes. Kieviten vliegen ‘flapperend’ waarbij je het zwart-wit van de vleugels goed kunt zien. Kieviten hebben brede vleugels waarmee de mannetjes prachtige acrobatische buitelingen kunnen maken in de baltstijd.
Kieviten houden van een open landschap. Van oorsprong broeden ze op grassteppen. De meeste zie je nu in agrarisch gebied (weilanden, akkers). Er broeden ook kieviten in de duinen en op kwelders, heides en hoogveengebieden.
Het nest is een kuiltje in de grond, bekleed met strootjes. Het vrouwtje legt hier vier eieren in. Mislukt het broedsel, dan volgt er vaak nog een legsel. Bij gevaar doet de kievit alsof hij een gebroken vleugel heeft en probeert hij de predator van het nest weg te lokken. Kievitkuikens zijn nestvlieders: ze verlaten het nest al snel om zelf voedsel te zoeken. Wel moeten ze de eerste twintig dagen van hun leven bij kou opwarmen onder hun ouders. Kieviten eten allerlei ongewervelde dieren (insecten, slakjes, regenwormen) die op of net onder de grond leven. Ook eten ze zaadjes. Ze zoeken hun voedsel op het oog en het gehoor.
Het vinden van het eerste kievitsei luidt de lente in. Wat betreft eieren zoeken en rapen: dat was een traditie in Friesland, maar is sinds 2015 verboden. Het zoeken (‘aaisykje’) is nog wel onderdeel van het immaterieel erfgoed. Nesten en eieren worden gezocht door boeren en vrijwilligers in het kader van de weidevogelbescherming en zo wordt er nog altijd melding gemaakt van het eerste kievitsei.
Kieviten kun je in Nederland het hele jaar zien. Alleen bij vorst trekken ze weg, met de vorstgrens mee. Kieviten die in gebieden ten noorden en oosten van ons land broeden, overwinteren bij ons of trekken door ons land verder naar het zuiden. In oktober verblijven er wel een miljoen kieviten in Nederland. Eind februari keren de kieviten weer terug naar hun broedgebieden.
Kieviten hebben te lijden van intensivering van de landbouw: vaak en vroeg maaien, lage waterpeilen en eenvormigheid van graslanden. Ook predatie en verstedelijking dragen bij aan de terugloop van het aantal kieviten. In 2000 werden nog 200.000 tot 300.000 broedparen vastgesteld, in 2015 was dat nog maar de helft. De achteruitgang is sindsdien toegenomen.
Hier lees je waarom ik elke dag een soort plaats.
𝘉𝘳𝘰𝘯𝘯𝘦𝘯: 𝘝𝘰𝘨𝘦𝘭𝘣𝘦𝘴𝘤𝘩𝘦𝘳𝘮𝘪𝘯𝘨, 𝘕𝘢𝘵𝘶𝘳𝘦 𝘛𝘰𝘥𝘢𝘺, 𝘞𝘪𝘬𝘪𝘱𝘦𝘥𝘪𝘢
Ineke Bams 