Soort van dag 84: das

(25 maart 2023)

Vandaag aandacht voor een ‘actueel’ dier. De Zoogdiervereniging heeft vandaag haar jaarlijkse Zoogdierdag, dus een zoogdier is wel gepast. Verder is het vanavond Earth Hour. Van 20:30 tot 21:30 uur worden mensen opgeroepen het licht uit te doen, om zo aandacht te vragen voor de natuur op aarde. Mooi om daarbij aan te sluiten met een nachtzoogdier. En tenslotte is er een nachtzoogdier dat momenteel volop in het nieuws is vanwege de overlast die het veroorzaakt: de das. Dit stukje is daarom ook wat langer dan jullie van me gewend zijn.

Een das is een marterachtige, wordt 65-80 cm lang en weegt maximaal 16 kilo. Dassen leven in zelf gegraven burchten, die decennialang in gebruik kunnen zijn bij opeenvolgende generaties. De burchten worden keer op keer opgeschoond en uitgebreid, waardoor een enorm stelsel van gangen en kamers kan ontstaan. Het territorium van de das is in Nederland afhankelijk van het voedselaanbod zo’n 30 tot 150 hectare groot.

Je ziet een das niet zo gauw, maar overal waar hij voorkomt, zijn zijn sporen aanwezig. De enige dassen die ik heb gezien, waren doodgereden exemplaren. Daarom zit er in de collage een foto via Pixabay, genomen door Yvonne Huijbens. De foto’s van sporen zijn van eigen hand (en van mijn man) en genomen in Gaasterland, in de buurt van Hilversum, in Limburg en net over de grens in de Voerstreek. Dassen vind je vooral op de hogere gronden in het oosten, zuiden en midden van ons land.

Op de foto’s bovenaan zie je van links naar rechts een plukje dassenhaar aan prikkeldraad (altijd wit en zwart), een mestputje en een snuitputje. In de mestputjes poepen ze. In tegenstelling tot katten gooien ze die niet dicht. Dassen willen dat andere dassenfamilies ruiken dat ze hier wonen. De uitwerpselen hebben een muskusachtige geur. Een snuitputje ontstaat als een das op zoek gaat naar emelten en engerlingen. Eerst graaft hij met een voorpoot een kuiltje en daarna wroet hij er met zijn neus in. Het hoofdvoedsel van dassen bestaat overigens uit regenwormen. Bij het zoeken daarnaar laat hij geen sporen achter.

In het midden zie je de das zelf met daarnaast een loopspoor (dassenwissel). Dassen verplaatsen zich altijd langs vaste routes die ze met hun neus weten te vinden.

Op de onderste foto’s zie je twee foto’s van holen in de Voerstreek. Bij de ingang van een hol zie je vaak zand of leem liggen. Ter vergelijking van de grootte staat de kop van onze labrador erop. Bij Remersdaal kun je een speciale dassenwandeling maken, met gegarandeerd veel dassensporen. Andere sporen zijn vraatsporen en prenten (pootafdrukken); hiervan heb ik geen foto’s.

Tenslotte rechtsonder een foto van een faunapassage, speciaal voor dassen gemaakt, op de grens van Noorderpark (Utrecht-Noord) en de zandgronden van Hilversum.

Dassen zijn beschermde dieren en dat hebben we onlangs weer gemerkt bij de twee spoorlijnen die dreigen te verzakken door dassenburchten en -gangen. Dassen zijn eeuwenlang vervolgd, eigenlijk al sinds de mens zich vestigde op plekken waar dassen voorkomen. De schade door dassen werd schromelijk overdreven (ze zouden hele veestapels opeten) en was een vrijbrief voor vervolging. Op zich redde de das het nog wel, totdat mensen de nog overgebleven ‘woeste gronden’ in cultuur brachten. Over hoe de vervolging van dassen ging, zal ik maar niet uitweiden. Meedogenloos, in elk geval. Dit ging door tot 1960, maar daarna ging het ook nog niet goed met de das. In 1980 was de das in Nederland bijna uitgestorven. Daarna zijn er herstel- en beschermingsplannen gemaakt en zijn er ook dassen uitgezet. Momenteel zijn er in Nederland zo’n 6.000 exemplaren.

Er zijn nog steeds allerlei bedreigingen: denk maar aan biotoopverlies door nieuwbouw, verdrinking door beschoeide waterkanten en het verkeer (jaarlijks sterft een vijfde van de dassenpopulatie in het verkeer). Een hele grote bedreiging is de eentonigheid van het huidige cultuurlandschap. De das had geleerd om uit het vroeger kleinschalige landschap het grootste deel van zijn voedsel te halen. Naast regenwormen en insectenlarven eet hij ook granen, fruit, knaagdieren en amfibieën.

Over de das valt nog veel meer te vertellen. Daarvoor verwijs ik je naar de website van Das & Boom. Hun mening over wat er bij dassenoverlast bij spoorlijnen moet gebeuren lees je hier.

Hier lees je waarom ik elke dag een soort plaats.

𝘉𝘳𝘰𝘯𝘯𝘦𝘯: 𝘋𝘢𝘴 & 𝘉𝘰𝘰𝘮, 𝘝𝘦𝘳𝘴𝘱𝘳𝘦𝘪𝘥𝘪𝘯𝘨𝘴𝘢𝘵𝘭𝘢𝘴, 𝘯𝘰𝘴.𝘯𝘭, 𝘡𝘰𝘰𝘨𝘥𝘪𝘦𝘳𝘷𝘦𝘳𝘦𝘯𝘪𝘨𝘪𝘯𝘨