(15 mei 2023)
De (gewone) oorworm heeft een misleidende naam. Allereerst is het een insect en geen worm. En wat heeft het met een oor te maken? Oorwormen zouden in onze oren kruipen, het trommelvlies doorboren en eitjes leggen in onze hersenen, zo dacht men vroeger. Gedroogde en vermalen oorwormen werden gebruikt als medicijn tegen oorklachten. Hoe kwam men op het idee…
Wereldwijd komen 1.800 soorten voor, in Nederland vijf. De meest algemene in Nederland is de gewone oorworm. Deze is in elke tuin te vinden. Over oorwormen is best veel bekend, omdat mensen ze als nuttig én als schadelijk beschouwen.
Oorwormen herken je aan hun slanke lijf met tangvormig aanhangsel. De ‘tang’ van het mannetje is krommer dan die van het vrouwtje. De tang gebruikt een oorworm om mee te dreigen en bij de paring. Ze kunnen er niet mee steken, hooguit knijpen, maar een mens voelt daar weinig van. De gewone oorworm heeft een bruinrode kleur. Volwassen exemplaren zijn 1,2 tot 1,5 cm lang. Oorwormen lijken op het eerste gezicht vleugelloze insecten. Toch kunnen de meeste soorten vliegen. De twee paar vleugels zijn zeer ingewikkeld opgevouwen.
Oorwormen zijn vooral ‘s nachts actief. Overdag verstoppen ze zich in nauwe holtes en spleten. Vaak vind je ze onder stenen en bloempotten of achter de schors van een dode boom. Soms vind je ze ook in bloemen zoals dahlia’s of in zaaddozen. Op al deze plekken is het vochtgehalte optimaal om te kunnen overleven. In de winter houden ze een winterslaap onder de grond.
Oorwormen zijn alleseters. Ze eten zachte delen van planten zoals jonge blaadjes, wortels en fruit. Vooral bij de teelt van zacht fruit (perziken, abrikozen) kunnen ze schade veroorzaken. Verder eten ze zachte insecten zoals bladluizen. Oorwormen worden daarom wel in de tuinbouw ingezet als bladluisbestrijder. Verder zijn het afvalopruimers. Jonge oorwormen eten insecteneieren. Zelf worden oorwormen gegeten door allerlei insectenetende dieren.
Bijzonder is dat bij oorwormen broedzorg voorkomt. Bij de veenmol ook, maar bij de oorworm gaat de liefde van de moeder nog veel verder. Oorwormen graven in de herfst een nest in de grond waar ze in de winter verblijven. In het voorjaar legt het vrouwtje daarin haar eitjes. Ze likt ze regelmatig schoon om ze vochtig en schimmelvrij te houden. Ze blijft bij de eitjes tot ze uitkomen; het enige wat ze in die tijd eet, zijn bedorven eitjes. Vervolgens bewaakt ze de jonge oorwormen (nimfen). Er zijn ook soorten die hun jongen voeden. De zorg voor de eitjes en de jongen vraagt zoveel van de moeder, dat ze er uitgeput van raakt en sterft. Vervolgens is ze een voedzaam hapje voor haar eigen kroost. Nimfen van oorwormen vervellen vier keer en dan zijn ze volwassen.
Hier lees je waarom ik elke dag een soort plaats.
𝘉𝘳𝘰𝘯𝘯𝘦𝘯: 𝘞𝘪𝘬𝘪𝘱𝘦𝘥𝘪𝘢, 𝘸𝘶𝘳.𝘯𝘭
Ineke Bams 