Soort van dag 40: zwanenmossel

(9 februari 2023)

Zoeken naar soorten die onder water leven, vraagt wat extra inspanning. Hiervoor heb je een schepnet nodig (of je moet hiervoor het water in willen gaan). En dan vind je nog lang niet alles, want er leven ook organismen in de blubber. Soms kun je boven water zien wat er onder water leeft. Een voorbeeld hiervan is de zwanenmossel. Op plekken waar sloten geschoond worden, zie je de schelpen hiervan aan de kant liggen. Ook kun je ze vinden op plekken waar ze gegeten zijn. Op de foto rechts onder ligt een zwanenmossel op de kop van een paaltje van de ecologische oeververdediging langs de Kromme Mijdrecht.

Zwanenmosselen zijn tweekleppige weekdieren die in zoet water leven. Ze hebben een voorkeur voor stilstaand water; je treft ze aan in plassen en sloten waar ze zich ingraven in de modderige, kale bodem. Uitdrogende plassen en vervuild water vormen een bedreiging voor de zoetwatermossel. Ze worden daarom wel gebruikt als indicator voor waterverontreiniging. Sterven er veel of vertonen ze ander gedrag dan normaal, dan is dat een reden om nader onderzoek te doen naar de waterkwaliteit. In heel strenge winters kan een groot deel van de populatie verdwijnen.

Mosselen voeden zich door zwevende organismen zoals algen uit het water te zeven. Zelf staan ze op het menu van bruine ratten, muskusratten, blauwe reiger en zwarte kraai. Ook waterhoen en meerkoet (soort van dag 3) eten mosselen, al gaat hun voorkeur vooral uit naar de kleinere driehoeksmosselen. Wie de zwanenmossel op het paaltje heeft gegeten, weet ik niet.

Jonge zwanenmosselen hechten zich met tandjes aan een passerende vis. Daar leven ze een maandlang van de slijmlaag van de vis en zo laten ze zich transporteren. Na deze maand laten de mosselen los. De rest van hun leven brengen ze door als bodembewoners.

Zwanenmosselen zijn van belang voor de voortplanting van de bittervoorn. Het mannetje van deze vis zoekt een zwanenmossel uit. Hij verdedigt die tegen andere mannetjes. Af en toe stoot hij de mossel aan, zodat de mossel aan de bittervoorn gewend raakt en zijn schelp niet zal sluiten tijdens het paren. Als een vrouwtje nadert, laat ze zich door het mannetje naar de mossel leiden. Ze legt haar eitjes met behulp van haar legbuis in de kieuwholte van de levende zoetwatermossel. Het mannetje laat zijn hom vrij bij de instroomopening van de zoetwatermossel. De larven (kleine visjes) blijven in de mossel tot ze ongeveer een centimeter groot zijn. Zo zijn ze goed beschermd tegen predatie en hebben ze een veel grotere overleving dan vislarven van andere karperachtigen.

Hier lees je waarom ik elke dag een soort plaats.

𝘉𝘳𝘰𝘯𝘯𝘦𝘯: 𝘞𝘪𝘬𝘪𝘱𝘦𝘥𝘪𝘢, 𝘕𝘢𝘵𝘶𝘳𝘦 𝘛𝘰𝘥𝘢𝘺, 𝘳𝘢𝘷𝘰𝘯.𝘯𝘭