Soort van dag 75: konijn

(16 maart 2023)

Konijnen, wie kent ze niet. Ze zijn vooral actief bij schemering en in de nacht. Overdag kun je wel allerlei sporen tegenkomen: uitwerpselen, graverijen, vraatsporen en loopsporen.

Konijnen horen net zoals hazen tot de familie ‘hazen en konijnen’ (en niet tot de knaagdieren). Officieel heet de soort Europees konijn. Tamme konijnen zijn een ondersoort daarvan.

Konijnen vind je op halfopen terreinen op zandige bodems waarin ze makkelijk holen kunnen graven. Een hol wordt door één familie van maximaal tien leden bewoond. De voortplantingstijd valt globaal in de periode van januari tot in juli. In die tijd heeft een vrouwtje twee tot drie nesten.

Konijnen leven van allerlei plantaardig voedsel. Ze worden wel ‘kleine grazers’ genoemd en hebben een grote invloed op de vegetatie. Door konijnen blijft die laag en het gras kort.

Konijnen zouden dankzij de Romeinen bij ons voorkomen. Het blijkt toch iets genuanceerder te liggen. Vóór de laatste ijstijd kwamen konijnen zuidelijk van de Loire in Frankrijk voor. In de ijstijd trokken de dieren zich terug op het Iberisch schiereiland. Spanje dankt er zelfs zijn naam aan. Toen de Feniciërs in de 11^e eeuw voor Christus daar kwamen, zagen ze dieren die veel leken op de hun bekende klipdassen. Ze noemden daarom dit land ‘i-saphan-im’, het land van de klipdassen. De Romeinen verbasterden dit later tot ‘Hispania’. Diezelfde Romeinen hebben het konijn vervolgens in het grootste deel van het Romeinse Rijk verspreid. In Nederland verscheen het konijn pas in de vroege Middeleeuwen en vanaf die tijd werden ze gehouden voor vlees en bont. Ontsnapte konijnen verspreidden zich vervolgens over alle zandgronden in Nederland.

Zijn konijnen dus eigenlijk exoten? Nee, soorten die voor 1500 in Nederland geïntroduceerd en volledig ingeburgerd zijn, worden als inheems beschouwd. Nog niet zo lang geleden werd het konijn in Nederland als plaag ervaren. Natuurbeschermer Jac. P. Thijsse schreef in 1943 dat konijnen beter uitgeroeid konden worden als je een bloemrijke duinvegetatie wilde hebben. Hier kun je meer lezen over de verspreiding van konijnen over Nederland.

Verschillende virusziektes zorgen sinds de jaren ’50 voor een flinke afname van het aantal konijnen. In 2020 belandde het konijn op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten en in april 2022 kondigde de minister een jachtverbod af. En zo kijken we nu ook anders naar konijnen in de duinen dan Thijsse destijds deed. Het verdwijnen van het konijn in combinatie met stikstofneerslag zorgt er namelijk voor dat de vegetatie van de duinen verandert en dat heeft veel gevolgen voor zeldzame planten en dieren die afhankelijk zijn van kort gras en/of de graverij door konijnen. Veel duinbeheerders proberen daarom de konijnenpopulatie in hun gebied weer te herstellen of zetten andere (grotere) grazers in. Begin januari zijn er bijvoorbeeld op Vlieland konijnen afkomstig van de Maasvlakte uitgezet.

Hier lees je waarom ik elke dag een soort plaats.

𝘉𝘳𝘰𝘯𝘯𝘦𝘯: 𝘞𝘪𝘬𝘪𝘱𝘦𝘥𝘪𝘢, 𝘡𝘰𝘰𝘨𝘥𝘪𝘦𝘳𝘷𝘦𝘳𝘦𝘯𝘪𝘨𝘪𝘯𝘨, 𝘥𝘶𝘪𝘯𝘦𝘯𝘦𝘯𝘮𝘦𝘯𝘴𝘦𝘯.𝘯𝘭, 𝘕𝘢𝘵𝘶𝘳𝘦 𝘛𝘰𝘥𝘢𝘺