(31 maart 2023)
Langs veel snel- en provinciale wegen zie je momenteel een lint van lage witbloeiende plantjes staan. Het gaat hierbij om Deens lepelblad. Is het je nog niet opgevallen? Werp dan maar eens een blik naar buiten als je stilstaat in de file of voor een stoplicht (zie foto’s links). Van dichtbij kijken is niet aan te raden. Hoewel… enige jaren geleden zat ik bij iemand in de auto die in de file uitstapte om een plantje plukken; om te checken of het echt om Deens lepelblad ging.
Deens lepelblad komt van nature voor op open plekken in droge duinen, op kwelders en langs zeedijken. Het groeit altijd op plekken waar enige toevoer van zout is, al is het maar door de zeewind. Daarom dat deze plant zich thuis voelt langs gepekelde wegen, tot in Limburg aan toe. Er zijn maar weinig planten die tegen al dat pekelwater kunnen, dus Deens lepelblad heeft nauwelijks concurrentie.
Er zijn nog twee soorten lepelblad die in Nederland voorkomen: echt en Engels lepelblad (foto rechts onder). Deens lepelblad is vergeleken met de andere twee soorten vrij klein. De blaadjes langs de stengel hebben een bladsteel; bij de andere twee soorten zijn deze blaadjes zittend.
Lepelblad hoort tot de familie van de kruisbloemen (net zoals vroegeling en kleine veldkers die eerder aan de orde kwamen). De bloemen hebben vier witte kroonblaadjes, de kelkblaadjes zijn paarsachtig. De vrucht is een bol- tot ellipsvormig hauwtje. De naam lepelblad danken de soorten aan de vorm van de bladeren bij de grond: die zijn gesteeld en lepelvormig. Waarom de soort Deens lepelblad heet, weet ik niet. Ook de wetenschappelijke naam (Cochlearia danica) verwijst naar Denemarken. Mogelijk omdat vroeger het Deense rijk zich uitstrekte over grote delen van Scandinavië waar de plant overal voorkomt.
Er zijn nog meer zouttolerante planten die langs de snelwegen voorkomen zoals Engels gras (rozerood bloeiend vanaf mei), hertshoornweegbree en stomp kweldergras. De laatste twee zijn onopvallend en zul je dus niet zo snel vanuit de auto in de gaten hebben.
Lepelblad is rijk aan vitamine C en werd daarom vroeger gebruikt om scheurbuik te voorkomen of om ervan te genezen. Het groeit tot op Spitsbergen en was daar van belang voor walvisvaarders. De plant werd in Zuid-Afrika gekweekt zodat de bemanning van VOC-schepen dit konden eten als ze hier langs voeren. In het Engels wordt de plant Danish scurvygrass (‘Deens scheurbuikgras’) genoemd.
Hier lees je waarom ik elke dag een soort plaats.
𝘉𝘳𝘰𝘯𝘯𝘦𝘯: 𝘕𝘦𝘥𝘦𝘳𝘭𝘢𝘯𝘥𝘴𝘦 𝘖𝘦𝘤𝘰𝘭𝘰𝘨𝘪𝘴𝘤𝘩𝘦 𝘍𝘭𝘰𝘳𝘢, 𝘕𝘢𝘵𝘶𝘳𝘦 𝘛𝘰𝘥𝘢𝘺, 𝘞𝘪𝘬𝘪𝘱𝘦𝘥𝘪𝘢
Ineke Bams 