Soort van dag 44: vroegeling

(13 februari 2023)

De bladrozetten van de vroegeling zijn er al vanaf oktober; hier en daar verschijnen nu ook de eerste bloemen (zie foto rechtsboven). De rozetjes zijn maar zo’n 2 cm in doorsnee en de blaadjes zijn spatelvormig en behaard (zie foto rechtsonder).

Dit kleine schattige plantje is bij ons een echt stoepplantje. Het staat vooral in het grind en tussen de klinkers. Het is een soort van open zandgrond. Daarom vind je ze ook op kwekerijen en spooremplacementen en in geschoffelde plantsoenen, moestuinen en de duinen. Soms staan ze ook op oude muren. Het is echt zo’n soort waarop je gewezen moet worden en daarna zie je hem vaker.

Vroegeling is een eenjarige uit de familie van de kruisbloemen (de familie waartoe ook koolzaad, herderstasje en pinksterbloem behoren). Dat betekent dat de bloemen vier kroonblaadjes hebben. Bij vroegeling zijn die zo ver ingesneden, dat het er acht lijken. Bij alle kruisbloemigen vormen zich na de bloei hauwen (langwerpig) of hauwtjes (ovaal tot rond). Vroegeling heeft hauwtjes. Als de zaden zijn uitgezaaid, blijft er een klein vliesje over. Dat lijkt net op een mini-judaspenning (ook een kruisbloemige). Voor de zomer zijn de plantjes weer verdwenen. Na de zomer ontkiemen de zaadjes en voor het einde van het jaar zie je weer bladrozetten verschijnen.

Het plantje wordt niet door insecten bestoven, maar het doet aan zelfbestuiving. De exemplaren in mijn tuin zijn dus waarschijnlijk genetisch identiek. Ze kunnen wat uiterlijk betreft uiterlijk een beetje verschillen van exemplaren op andere plekken in ons land. Soms worden daarom ondersoorten onderscheiden.

Er zijn ook andere kruisbloemigen die vanaf nu beginnen te bloeien. Een daarvan is kleine veldkers. Die heeft heel andere blaadjes (oneven geveerd) en vruchten (lange hauwen) en de kroonblaadjes zijn niet ingesneden. Je ziet ze wel vaak op dezelfde plekken. Ook het herderstasje begint te bloeien en heeft bij ons in de tuin al vruchten.

Het geslacht waartoe de vroegeling behoort, heet hongerbloempje. Daarvan komt nog een soort in Nederland voor: het wit hongerbloempje. Deze is forser en hiervan zijn de bloemstelen bebladerd.

Hier lees je waarom ik elke dag een soort plaats.

Bronnen: floravannederland.nl, Nederlandse oecologische flora, Nature Today