27 april 2023
Vandaag op Koningsdag aandacht voor de koningsvaren, een opvallende en grote varen van natte bossen en struwelen. De bladeren van koningsvarens kunnen wel twee meter lang worden. Alleen adelaarsvarens worden hoger.
De bladeren verschijnen in het voorjaar. De jonge bladeren zijn als een vioolkrul opgerold en hebben een wollige beharing. De bladeren zijn dubbelgeveerd, lichtgroen van kleur en waterafstotend.
De bladeren staan in een spiraal op het uiteinde van de wortelstok. Bij de binnenste bladeren van de spiraal verandert het bovenste deel van het blad in een pluim van sporendoosjes. Als deze rijp zijn, zijn ze goudbruin van kleur. In de herfst sterven de bladeren af en daarbij krijgen ze prachtige herfstkleuren. In de collage zie je opeenvolgende stadia van koningsvarens.
Sommige varens in onze streken zijn wintergroen zoals de eikvaren en tongvaren. Andere zoals de koningsvaren overwinteren met een wortelstok. Bij de koningsvaren is deze houtig en staat min of meer rechtop. De top van de wortelstok steekt boven de grond uit, als een soort stam. Het oppervlak van deze schijnstam is bedekt met dode resten van bladeren van vorige jaren. Daartussenin zie je de wortels. De plant groeit langzaam en kan wel een eeuw oud worden.
Koningsvarens komen voor op natte zure kalkarme zand- en veengrond. Dus in kleigebieden zul je hem niet zo snel aantreffen. De koningsvaren is niet zeldzaam. Toch stond hij tot 2017 op de lijst van beschermde planten. Reden hiervoor was dat mensen de varens uitgroeven en de wortelstokken gebruikten als kweekbed voor orchideeΓ«n.
Waarom heet de koningsvaren eigenlijk zo? Ik heb dat niet kunnen vinden. Mogelijk heeft de omvang van de varen ermee te maken. De wetenschappelijke naam is Osmunda regalis. Osmunda is waarschijnlijk afgeleid van Osmund, een Saksische naam voor de god Thor. Regalis betekent koninklijk. 200 miljoen jaar geleden kwamen er al koningsvarens voor die erg lijken op soorten die nu nog voorkomen. Dus onze koningsvaren is in elk geval de afstammeling van een zeer eerbiedwaardig geslacht!
Hier lees je waarom ik elke dag een soort plaats.
ππ³π°π―π―π¦π―: ππ¦π₯π¦π³ππ’π―π₯π΄π¦ π°π¦π€π°ππ°π¨πͺπ΄π€π©π¦ π§ππ°π³π’, ππ¦π³π΄π±π³π¦πͺπ₯πͺπ―π¨π΄π’π΅ππ’π΄, ππͺπ¬πͺπ±π¦π₯πͺπ’
Ineke Bams 